Lekcja 10: Co już wiemy, a co przed nami?

Zaczniemy trochę przewrotnie: gazy cieplarniane są dla nas, ludzi i globalnie – dla wszelkich form życia na Ziemi – błogosławieństwem. Gdyby nie gazy cieplarniane temperatura na Ziemi byłaby o wiele niższa (o 33 stopnie Celsjusza!) i nie dalibyśmy rady tu żyć. To dzięki tym gazom mamy atmosferę zdatną do życia. Dlatego ten efekt cieplarniany, jaki panuje na Ziemi dzięki gazom, bardzo doceniamy.

Liczby nie kłamią

Równowaga, która pozwala istnieć życiu na Ziemi jest niezwykle delikatna i może zostać łatwo zaburzona, co pokazuje najnowsza działalność człowieka, czyli ta obecna, licząc od początku epoki przemysłowej.

Do gazów, które są dla nas błogosławieństwem, dołożyliśmy bowiem to, co przez lata było schowane, w formie kopalin, pod ziemią, czy w roślinach i podlegało naturalnym cyklom zmian. Coś, co uwalniało się w przeróżnych procesach naturalnych przez miliony, setki tysięcy lat i w tym samym czasie ulegało równie naturalnym procesom obiegu, my wpompowaliśmy na raz do atmosfery w ciągu zaledwie 150 lat.

Podsumowując zatem nasze wpisy i naszą, człowieczą, działalność:

• Całkowite emisje gazów cieplarnianych związane z działalnością człowieka wyniosły w 2018 r. 55,5 GtCO2e ton (czyli samego CO2 lub jego ekwiwalentu, pomocnego dla porównań).
• Dwutlenek węgla, odpowiedzialny za około 64-66% efektu ocieplenia klimatu, emitujemy w ilościach gargantuicznych. W roku 2022 wyemitowaliśmy 37 150 miliardów ton. Aż około 40% tych emisji związane było z użyciem węgla kamiennego, 35% – ropy naftowej, 20% – gazu ziemnego, 4% – z produkcją cementu a 1% – z pochodniami gazowymi. Emisja CO2 w 2023 wzrosła o 1,1% w stosunku do roku 2022
• Emisje związane ze zmianami użytkowania terenu (wylesianiem, wysuszaniem mokradeł itd.) wyniosły w roku 2017 ok. 5,13 miliardów ton.
• Metan, utrzymujący się w atmosferze przez około dziesięć lat i odpowiedzialny za około 16% efektu cieplarnianego? Też działamy ☹
• Stężenie metanu w 2020 roku osiągnęło poziom 1889 ppb  – o 11 ppb więcej niż rok wcześniej. Ten wynik stanowi 262% poziomu z okresu przedindustrialnego.
• W roku 2020 średnia koncentracja podtlenku azotu wyniosła 333,2 ppb, czyli o 123% więcej niż w czasach przed rewolucją przemysłową. Najistotniejszym źródłem tego związku jest rolnictwo i stosowane tam nawozy azotowe. Ale to też spalanie paliw kopalnych, biopaliw i biomasy, czy efekt procesów oczyszczania ścieków komunalnych.
• Dochodzą do tego węglowodory chlorowcopochodne (np. halony i freony), które jako jedyne gazy cieplarniane są sprawką tylko i wyłącznie człowieka. Choć nieliczne – mają bardzo wysoki potencjał cieplarniany (nawet 20 tys. większy niż CO2) i są bardzo trwałe, mogą pozostawać w atmosferze przez tysiące lat.

Liczby nie kłamią, podobnie jak pomiary meteorologiczne. Robione regularnie pokazują jasno – klimat się zmienia, dzieje się to (zdecydowanie zbyt) szybko i naprawdę to ostatni moment żeby zacząć działać a nie potrzebom zmian zaprzeczać.

Wprowadzimy Was zatem w temat tego, gdzie nasza działalność destrukcyjnie wpływa na planetę – a w kolejnych wpisach będziemy to odrobinę rozwijać.

Emisje

Nasza działalność to emisje bezpośrednie (jak choćby emisje  ze spalin typuCO2, NOx podczas jazdy samochodem) i pośrednie (kiedy emitujemy w związku z produkcją towarów i usług dla danego sektora, przykładowo  produkując prąd elektryczny z paliw kopalnych).

Podziały tego, co emitujemy, można tworzyć – przykładowo podając źródło ich powstania w jednej rubryce i miejsce, gdzie trafia produkt, z którego produkcją wiążą się emisje, w drugiej rubryce. Ma to znaczenie tylko wtedy, jeśli chcemy pobawić się w przedszkolaków – „to on zaczął”, „to jego wina”. Jako Rodzice mamy pewne doświadczenie w tego typu sporach i od razu podpowiadamy – to nie jest racjonalne podejście i nie doprowadzi ludzkości do sensownych rozwiązań. Zmiany klimatu to wyjątkowo globalny problem i bez jego równie kompleksowego rozwiązania czeka nas wyjątkowo straszna przyszłość.

Dlatego proponujemy skupić się na innym podziale, zaproponowanym przez naukowców w zależności od tego, gdzie człowiek działa:

• Eksploatacja budynków mieszkalnych i usługowych powoduje zużycie paliw kopalnych oraz energii elektrycznej. Odpowiada za 20% emisji gazów cieplarnianych;
• Przemysł – wykorzystuje paliwa kopalne oraz energię elektryczną. Odpowiada za 30-40% emisji gazów cieplarnianych;
• Transport – zależny od ropy naftowej. Odpowiada za 15% emisji gazów cieplarnianych
• Rolnictwo, leśnictwo, użytkowanie terenu i jego zmiany (w tym wylesianie) to 20-25% antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych. Ten dział nie jest winny zbyt dużym emisjom CO2, ale w zamian odpowiada za znaczne ilości emisji metanu.

Mówi się także o gospodarce odpadami i ściekami, będącej źródłem metanu i dwutlenku węgla emitowanych w wyniku rozkładania materii przez bakterie – to ok. 3,5% emisji gazów cieplarnianych.

O CO2 dalej?

W kolejnych tygodniach przyjrzymy się trochę bliżej każdej z tych dziedzin.

Co możesz zrobić: tym razem mamy inną propozycję. Pomyśl, jak możesz indywidualnie, rodzinnie albo w pracy dokonać zmiany, która będzie miała wpływ w każdej z powyższych dziedzin. Podpowiadamy: w transporcie i rolnictwie najłatwiej coś zdziałać z poziomu rodzica 😊

Dla dociekliwych:

Nie zwalniamy tempa… Rekordowe stężenia gazów cieplarnianych

Nasi decydenci mają dostęp do wiedzy o tym.

Sprawdźcie różne dane na temat emisji.

Tu jeszcze trochę faktów i liczb z naszego, europejskiego, podwórka.

Fakty i mity, czyli odpowiedzi na wiele nieprawdziwych informacji o emisjach CO2 i zmianach klimatu .